نویسنده: موحدنیا

آخرین ویرایش: ۸ بهمن ۱۴۰۱

جاذب اسید (Acid Scavenger)

جاذب های اسید (Acid Scavenger) که بعضا با نام antacid یا co-stabilizer نیز شناخته می شوند، تاثیر قابل ملاحظه ای در عملکرد کلی پلیمرها دارند. افزودن این مواد به خاطر پس ماندهای باقیمانده از کاتالیست در پلیمرهای کاتالیزشده با مواد حاوی کلر ضروری است. روش های متعددی به منظور افزایش فعالیت کاتالیست ها در پلیمریزاسیون و کوپلیمریزاسیون اولفین ها بسط داده شده است. با این وجود، فرآیندهای پلیمریزاسیونی که در آنها کومونومرهای قطبی یا کاتالیزورهای زیگلر-ناتا حضور داشته باشند، همچنان در معرض مشکل باقی ماندن محصولات اسیدی در پلیمر هستند. بنابراین پلی اتیلن سبک خطی (LLDPE)، پلی اتیلن سنگین (HDPE) و پلی پروپیلن هایی که توسط کاتالیزور زیگلر-ناتا تولید می شوند حاوی ترکیبات هالوژنه در مقادیر بسیار کم می باشند. وجود این ترکیبات هالوژنه باعث ایجاد خوردگی در تجهیزات فلزی از قبیل خشک کن، ماشین آلات قالب گیری، سطوح قالب و سطح داخلی دای می گردد. علاوه بر این، قطعاتی که با این پلیمرها تولید می شوند مستعد رنگ پریدگی و یا تخریب در حین استفاده خواهند بود. در کنار خنثی نمودن اثر پس ماندهای پلیمریزاسیون و محصولات تخریبی ایجاد شده از تجزیه در حین فرآیند یا تخریب در محیط، باید به اجزای اسیدی که از سایر افزودنی ها، از جمله تاخیراندازهای شعله بر پایه برم یا کلر، ناشی می شود نیز توجه خاصی گردد.

اصول اولیه عملکرد جاذب اسید:

در کنار قابلیت جذب و خنثی سازی اثر اسید، سایر معیارهای پایه ای که یک جاذب اسید باید داشته باشد شبیه به سایر افزودنی ها می باشد. این معیارها شامل خلوص بالا، پایداری حرارتی، نسبت قابل قبول قیمت به کیفیت، سازگاری با ماتریس پلیمری، دمای ذوب کمتر از دمای فرآیند پلیمر و اندازه ذرات مناسب جهت دستیابی به پخش خوب می باشد. به طور کلی، جاذب های اسید از میان مواد قلیایی با قابلیت انحلال یا پخش که با پس ماندهای اسیدی کاتالیزور واکنش بدهند انتخاب می شوند. این ویژگی ها عمدتا در مواد آلی از قبیل استئارات ها یا لاکتات های فلزی، همچنین مواد غیرآلی مانند هیدروتالسیت یا اکسید روی دیده می شود. صابون های فلزی عمدتا برای خنثی کردن باقیمانده های اسیدی ناشی از کاتالیزورهای زیگلر-ناتا به پلی اولفین ها اضافه می گردد (تصویر ۱).

(تصویر یک)

برای مثال، استئارات کلسیم اسیدهایی از قبیل هیدروکلریک اسید را خنثی کرده و کلرید کلسیم و اسید استئاریک بوجود می آورد. به طور کلی، در کنار مشتقات اسید استئاریک، مشتقات مشابه سایر اسیدهای کربوکسیلیک نیز قابلیت خنثی سازی دارند. لاکتات ها جزو این دسته از مواد هستند که در کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. لاکتات کلسیم مشابه آنچه در تصویر (۱) برای استئارات کلسیم نشان داده شد به عنوان جاذب اسید عمل می کند. علاوه بر این، لاکتات کلسیم می تواند ترکیباتی را با فلزاتی از قبیل تیتانیوم یا آلومینیوم که به مقدار خیلی ناچیزی در پلیمرها یافت می شوند تشکیل بدهد. با جذب کردن این پس ماندهای فلزی، رنگ پریدگی ناشی از حضور این فلزات در کنار آنتی اکسیدانت های فنولیک کاهش می یابد. با این وجود، پایداری حرارتی پایین لاکتات کلسیم در مقایسه با استئارات های فلزی یا حتی خنثی کننده های غیرآلی، مصرف این مواد را به برخی کاربردهای خاص محدود کرده است.

در جاذب های اسید پایه هیدروتالسیت، آنیون های کلر در میان دو صفحه بروسیت (Brucite) جای گرفته و در یک ساختار بلوری پایدار ثابت می شوند. برای رهاسازی آنیون های کلر از این ساختار به دمایی در حدود ۴۵۰ درجه سانتیگراد نیاز است. تبادل یون در این فرآیند توسط ابعاد آنیون، بار الکترونی آنیون و نسبت مولی منیزیم به آلومینیوم کنترل می شود

(تصویر دو)

هیدروتالسیت های مصرفی در پلیمرها به صورت پودرهای بسیار ریز، روان، بدون بو و با ساختار آمورف عرضه می گردند. برای استفاده در پلی اولفین ها، هیدروتالسیت های با متوسط اندازه ذرات نیم میکرون و سطح ویژه کمتر از ۲۰ m۲/g پیشنهاد می گردد. به منظور بهبود پخش و سازگاری میان هیدروتالسیت و ماتریس پلیمری، پوشش هایی از جنس استئارات سدیم، کلسیم و روی به کار می رود. در انتخاب نوع پوشش باید خیلی دقت کرد، چراکه روی اسیدیته پلیمر اثر می گذارد. چنانچه مقدار pH هیدروتالسیت بالاتر از ۹.۵ باشد، در صورت وجود مقدار مشخصی از ترکیبات فنولیک محصول اندکی صورتی رنگ خواهد شد.

عملکرد اکسید روی به عنوان جاذب اسید در حضور هیدروکلریک اسید می تواند به شکل گیری هیدروکسی کلریدهای قلیایی مرتبط باشد

رفتار جاذب های اسید مختلف بسته به نوع پلیمر و نحوه تهیه آن عموما متفاوت است، چراکه فرمولاسیون کاتالیزور، شرایط فرآیندی و افزودنی هایی که استفاده می شود بسیار متنوع می باشد. مشاهده تفاوت در رنگ از پلیمری به پلیمر دیگر به جز تفاوت در غلظت و واکنش پذیری پس ماندهای مختلف کاتالیزور می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد.

هیندرد فنول ها (Hindered Phenols) که به عنوان آنتی اکسیدانت به پلیمر اضافه می شوند، بسیار در توقف واکنش های تخریبی موثر هستند، اما متاسفانه تمایل به تشکیل اجزای رنگی دارند. در نتیجه تشکیل رنگ با افزایش غلظت آنتی اکسیدانت های فنولیک افزایش می یابد.

انتخاب جاذب اسید از آنجائیکه اسیدیته پلیمر را تغییر می دهد و بنابراین روی واکنش های بسیاری از ترکیبات آلی موجود در سیستم اثر می گذارد، رنگ نهایی را تعیین می کند. افزودن موادی به منظور غیرفعال کردن یا خنثی کردن ناخالصی های پلیمر و پایدار کردن آن امری حیاتی است

منبع:  Plastic Additives Handbook; H. Zweifel, R. D. Maier, M. Schiller; Carl Hanser Verlag